Có chứ, những dịch bệnh mà chúng ta phải sống chung, đó là những dịch bệnh mà tác nhân gây bệnh có thể tồn tại được trong cơ thể người. Đồng thời, có nhiều người là nguồn mang bệnh dài hạn mà không hề có triệu chứng, chúng ta gọi là những người mang (carrier) và chính những người này làm cho người khác bị mắc bệnh thông qua con đường tiếp xúc trực tiếp (hô hấp, tiêu hóa, sinh dục, máu) hay thông qua môi trường.

Có rất nhiều dịch bệnh như vậy như dịch tả, thương hàn, viêm gan B/C. Riêng đối với bệnh đường hô hấp thì chúng ta có những bệnh như cúm mùa gây ra do virus cúm, bệnh cảm lạnh gây ra do các virus như rhinovirus hay cororonavirus mà các chủng tồn tại được trên người.

Cũng có những dịch bệnh mà tác nhân gây bệnh không thể tồn tại trong cơ thể người để có những người lành mang bệnh, nhưng lại có thể tồn tại trong động vật sống gần với người và có thể lây qua người khi tiếp xúc trực tiếp hay qua côn trùng.

Với những dịch bệnh này, chúng ta có thể không sống chung với nó vì một khi gây bệnh trên người thì sẽ rất nặng. Nhưng thỉnh thoảng các bệnh này vẫn gây nội dịch hay đại dịch như bệnh dịch hạch ở người do bệnh dịch hạch trên chuột rồi lây sang người qua bọ chét chuột rồi cũng có thể từ người sang người. Bệnh sốt xuất huyết tồn tại trong heo hay bò sát qua người, rồi từ người sang người qua muỗi vằn (Aedes aegypti). Hay trong trường hợp cúm gà H5N1 tồn tại trong gà rồi lây sang người qua tiếp xúc trực tiếp từ gia cầm sang người nuôi. Hay bệnh Ebola từ linh trưởng lây sang người qua tiếp xúc trực tiếp rồi từ người sang người, hay bệnh sốt xuất huyết Hanta lây từ gặm nhấm sang người.…

Nhưng lại có những dịch bệnh mà tác nhân gây bệnh không ở trên người mà trên động vật hoang dã, lây và gây bệnh trên người một cách tình cờ, nhưng lại lây lan được từ người sang người tạo ra dịch lớn rồi lại biến mất sau khi chúng ta cô lập được nguồn lây.

Có hai bệnh mà ngày nay chúng ta biết được, đó là bệnh SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome), hội chứng hô hấp cấp tính nặng. Xuất hiện từ cuối năm 2002, bùng phát năm 2003 rồi đột nhiên biến mất hẳn sau tháng 7 năm 2003 sau khi gây bệnh cho 8422 và gây chết 916 người. (Tỷ lệ tử vong10.9%). Tác nhân gây bệnh được cho là do coronavirus có nguồn gốc từ chồn hương và gây bệnh cho người rồi tiếp tục lan truyền từ người sang người. Tuy nhiên, sau khi cả thế giới cố gắng cô lập được nguồn lây thì bệnh không thấy xuất hiện nữa.

Bệnh MERS (Middle East Respiratory Syndrome), hội chứng hô hấp Trung Đông. Xuất hiện lác đác tại Trung Đông từ tháng 9/2012, tác nhân gây bệnh cũng là coronavirus được tìm thấy từ một loài dơi hút máu truyền sang lạc đà và lúc đầu người ta cho là bệnh không thể truyền từ người sang người. Tuy nhiên vào năm 2015, sau một vụ dịch tại Seoul gây ra từ một người đàn ông Hàn Quốc đi du lịch tại Trung Đông mang về, người ta đã chính thức xác nhận MERS có thể lây từ người sang người. Tuy nhiên, sau vụ dịch tại Hàn Quốc người ta chưa thấy vụ dịch nào lớn gây ra do MERS dù cho đến cuối năm 2019, người ta đã tổng kết MERS gây bệnh trên 2468 trường hợp số trường hợp, tử vong là 851 người (tỷ lệ khá cao 34.5%).

Như vậy chúng ta hãy thử phân tích xem liệu sau này chúng ta có phải sống chung với COVID-19 hay không?

Theo TS. BS Phạm Hùng Vân (Chủ tịch Liên chi hội Vi Sinh lâm sàng TP. HCM)

Bài viết do team Lá chắn virus Corona thực hiện