Bài viết chỉ điểm chiêu lừa đảo bệnh nhân ung thư của những nhóm kinh doanh Thực phẩm chức năng (TPCN) hoặc phương pháp điều trị không chính thống (PPKCT) 2 tuần trước của tôi đã được khá nhiều bạn bè và độc giả quan tâm, lan tỏa để chung tay cảnh báo cho cộng đồng. Hôm nay, tôi xin viết tiếp bài này để nhấn mạnh rằng chúng ta cần đánh giá thực trạng một cách công bằng, qua đó nhận ra rằng những người kinh doanh đó đang dạy cho chúng ta những bài học quý giá.

1. Đối với các bác sĩ và nhân viên y tế

Đó là việc cần phải xem lại cách làm việc và chăm sóc bệnh nhân ung thư.

Phải nói rằng ở nước ngoài, dù bệnh nhân được chăm sóc toàn diện, kỹ lưỡng hơn bởi nhóm chăm sóc đa chuyên ngành, việc bệnh nhân bỏ điều trị chính thống (hóa trị, xạ trị, phẫu thuật) vẫn xảy ra dù hiếm hơn nhiều.

Ngoài lý do hạn chế tiếp cận thuốc mới vì chính sách bảo hiểm và điều kiện tài chính, thực trạng nhiều bệnh nhân bỏ điều trị chính thống ở Việt Nam ám chỉ rằng điều trị chính thống/Tây Y ở Việt Nam vẫn chưa phát huy đầy đủ vai trò cần có.

Từ các bệnh nhân, chúng tôi học được rằng không phải họ tự nhiên hay nổi hứng bỏ bệnh viện này sang bệnh viện khác, bỏ bác sĩ này đến hỏi bác sĩ khác. Chẳng có ai dại dột rời bỏ một người bác sĩ có hiểu biết và thái độ ân cần, chu đáo lo lắng cho mình. Không chỉ nội dung tư vấn mà phong thái của người bác sĩ như nét mặt, ánh mắt, nụ cười, lời nói, cử chỉ ... cũng cho bệnh nhân biết rằng trong sâu thẳm trái tim bác sĩ CÓ YÊU THƯƠNG BỆNH NHÂN HAY KHÔNG ?

Bệnh nhân không tuân thủ điều trị, một phần vì họ thiếu tình thương của bác sĩ.

Hãy cùng nhìn quanh để thấy…

• Một số bác sĩ chưa giải thích, tư vấn đầy đủ cho bệnh nhân về căn bệnh và điều trị.
• Một số bác sĩ còn không nói nổi vài câu giúp giảm bớt nỗi đau tinh thần cho bệnh nhân.
• Một số bác sĩ không đặt mình vào vị trí bệnh nhân, dẫn tới việc chỉ định hóa trị, xạ trị, phẫu thuật sai lầm làm họ và gia đình họ khổ hơn, thậm chí hại chết họ.
• Và cả một số bác sĩ tham gia đường dây kinh doanh TPCN/PPKCT kiếm tiền trên người bệnh.

Đấy có thể chỉ là những con sâu làm rầu nồi canh không đại diện cho mặt bằng chung.

Tuy nhiên…

• Bệnh nhân có thể yên tâm khi gặp bác sĩ mà khám bệnh chả nói gì chỉ “click chuột” đẩy đi xét nghiệm lòng vòng?
• Bệnh nhân có thể yên tâm khi “được cầm trước” một đống kết quả toàn “chữ lạ” chi chít?
• Bệnh nhân có thấy đỡ khổ hơn khi gặp các “thầy thuốc” chỉ biết kê thuốc và thuốc?

Đừng quên rằng bác sĩ Tây Y “oai phong lẫm liệt” với “y học dựa trên bằng chứng” thời thượng, với máy móc tối tân vẫn có thể thua xa một ông lang vườn biết quan tâm nói chuyện để xoa dịu người bệnh.

Khi bác sĩ quên mất vai trò làm NGƯỜI XOA DỊU/Healer, ngành Y mất đi phân nửa giá trị.

Đó là lý do mà tôi khẳng định rằng KHÔNG THỂ cản được việc bệnh nhân đi tìm TPCN hay “lá diêu bông” nào đó mà họ ao ước. Thay vì hô hào chống TPCN, hãy cố gắng cho bệnh nhân những gì tốt hơn TPCN. Đó là cải thiện cung cách phục vụ người bệnh, không chỉ là ở mức từng bác sĩ (vì đó chỉ là một mắt xích) mà là cả hệ thống y tế.

2. Đối với các bệnh nhân và người thân

Đó là việc nhận thức Người bị lừa cũng phải chịu trách nhiệm do khờ dại để bị lừa.

Hầu hết bác sĩ y tá ở Việt Nam đều cố gắng cứu chữa cho bệnh nhân, dù đang phải làm việc trong một môi trường quá tải và đầy nguy cơ. Điều này cũng giống tình huống có quá nhiều người sắp chết đuối mà đội cứu hộ cũng...sắp đuối sức.

• Thay vì la lối quát mắng vô lý, hãy bình tĩnh phối hợp với nhân viên y tế bằng thái độ hòa nhã và cư xử lịch sự.
• Thay vì ngơ ngác vùng vẫy làm công tác cứu hộ thêm phức tạp (thậm chí “chỉ ngược” đội cứu hộ cách bơi đúng?!), hãy chăm chỉ tìm hiểu kỹ năng sinh tồn để cùng nhân viên cứu hộ bơi tới đích an toàn.

Kỹ năng sinh tồn trong y khoa bắt đầu từ kỹ năng xử lý thông tin, bao gồm phân biệt tin thật/tin đểu và hiểu biết cơ bản về cách xử trí tình huống bệnh của mình.

Cụ thể hơn, bệnh nhân cần hiểu:

• Mục tiêu điều trị là gì?
• Điều trị chính thống trong trường hợp đó thường là gì?
• Mình có đủ điều kiện (thể lực, trí lực, tài lực) để theo điều trị chính thống hay không?

Chi tiết hơn xin được bàn thêm ở một bài viết khác, nhưng việc phân biệt tình huống trước khi đầu tư tiền bạc, công sức và thời gian vào điều trị là cực kỳ quan trọng.

• Đó là vì đã có nhiều người thiệt mạng vì bỏ lỡ thời điểm điều trị vàng do tin theo TPCN/PPKCT. Đó là những người được chẩn đoán đúng giai đoạn sớm của ung thư nhưng đã chần chừ/bỏ lỡ điều trị vốn được chuẩn bị để tăng cơ hội chữa lành bệnh cho mình.

• Đã có nhiều người thiệt mạng vì không biết xử trí tình huống khẩn cấp vì còn ham tìm lời khuyên trên mạng. Đó là những người nhẹ dạ, sẵn sàng tin theo lời nói của người không quen hoặc người không có kiến thức y khoa.

• Và cũng đừng quên những người thiệt mạng vì điều trị chính thống/Tây Y nhưng không được dùng đúng chỗ. Phần lớn trong số đó là những người đã liệt giường, không ăn uống được nhưng vẫn còn muốn hóa trị, xạ trị thêm dù nguy cơ tử vong sẽ tăng cao. Đó là những người đã không biết từ chối chỉ định của những bác sĩ chưa bám sát ca bệnh do không đặt hết mình vào vị trí của người bệnh.

Vì thế, việc hiểu biết đúng đắn về ung thư là rất quan trọng để theo đúng hướng điều trị và vượt qua những cạm bẫy khác. Hiểu biết đúng đắn về ung thư là cực kỳ quan trọng để thực sự sống cuộc sống của chính mình chứ không phải đi COPY lựa chọn của người khác.

Mong rằng những thực trạng và thử thách nêu trong bài này không làm ảnh hưởng tâm lý của những bệnh nhân và gia đình đang chiến đấu với bệnh tật. Ngược lại, tôi hi vọng bài viết sẽ giúp mọi người hiểu hơn rằng chỉ có con đường duy nhất là chịu khó học tập để thông thái hơn. Hãy chịu khó đọc tài liệu chính thống, giao lưu với những bác sĩ tận tâm và bệnh nhân thông thái để có thêm sức mạnh của tri thức và tình thương yêu.

Theo TS. BS. Phạm Nguyên Quý, Khoa Ung thư Nội khoa, BV Trung ương Kyoto Miniren Đại học Kyoto